Wie aan moeilijkheden bij de uitoefening van het stemrecht denkt, denkt meestal vooral aan problemen die te maken hebben met mobiliteit en toegankelijkheid van de stembureaus. Mensen met een verstandelijke beperking en/of psychische kwetsbaarheid ondervinden echter andere problemen. En die beperken zich niet tot de verkiezingsdag zelf. Ze hebben nood aan meer ondersteuning, aan informatie, aan een goed opgeleide en geïnformeerde omgeving of aan een andere mentaliteit. Want sommigen denken dat zij niet in staat zijn om te stemmen.

Om die redenen besliste Unia een onderzoek te starten.

Unia heeft een reeks individuele interviews en groepsbijeenkomsten gehouden met 80 mensen met een verstandelijke beperking en/of een psychische kwetsbaarheid. De mensen wonen zelfstandig, in een familiale woonomgeving of in een voorziening. In deze ontmoetingen stond de ervaring van deze mensen centraal.

Alle respondenten hadden een leeftijd tussen 18 en 81 jaar oud en waren verspreid over de drie regio's van België.

Unia ontmoette ook naaste familieleden, directies van voorzieningen, artsen, opvoeders, maatschappelijk werkers en afdelingshoofden om te spreken over het verloop van de verkiezingen en de voorbereidingen op de verkiezingen.

Unia heeft daarnaast een enquête verspreid die zich richtte op directeurs van voorzieningen. Het doel van deze enquête was om de deelname van hun doelpubliek aan de verkiezingen te beoordelen en hun visie op het stemrecht van mensen met een handicap te ontdekken.

De eerste resultaten tonen aan dat: 

• Mensen met een beperking dezelfde belangstelling voor politiek hebben als andere mensen en dat sommigen goed voorbereid zijn op verkiezingen.
• Sommige mensen van het doelpubliek geen moeilijkheden ondervinden om te gaan stemmen.
• Het stemrecht voor sommige professionals hoort bij hun missie om deze mensen volledig in de samenleving te integreren en dat ze veel inspanningen leveren om hen voor te bereiden op de verkiezingen

Maar er zijn ook moeilijkheden:

• Sommige professionals vragen zich af of mensen met een beperking in staat zijn om met kennis van zaken te stemmen.
• Professionals missen tijd en middelen om hun mensen goed voor te bereiden op de verkiezingen.
• Een gebrek aan verstaanbare informatie en documentatie verhindert mensen die dit willen om zich degelijk voor te bereiden op de verkiezingen.
• De stembureaus zijn niet altijd aangepast aan de behoeften van dit doelpubliek: de stembiljetten en instructies zijn voor sommigen moeilijk te begrijpen en de stembureaus kunnen een stresserende omgeving zijn voor mensen met een psychische kwetsbaarheid.

In het najaar van 2019 zal Unia de eindresultaten van het onderzoek bekendmaken. We zullen aanbevelingen richten aan overheden, politici en de omgeving van deze mensen om de drempels weg te nemen die mensen met een verstandelijke beperking en/of psychische kwetsbaarheid ervaren bij de uitoefening van hun stemrecht.

De eerste resultaten tonen aan dat de omgeving van de personen met een verstandelijke beperking en/of psychische kwetsbaarheid een belangrijke rol speelt in hun politieke participatie.

Het is daarom belangrijk dat: 

• Professionals en familie zich inzetten om het stemrecht van deze mensen te garanderen. Deel dus onze actie!
• Personen met een beperking begrijpen wat er op het spel staat bij verkiezingen en waarom het belangrijk is om te gaan stemmen (eventueel met de hulp van professionals en familie).