In 2020 opende Unia 956 dossiers op grond van zogenaamde raciale kenmerken, een stijging met een half procent in vergelijking met 2019. Als we vergelijken met het gemiddelde van de voorbije vijf jaar, is er sprake van een stijging met 20,8%.  

Vorig jaar gingen de dossiers vooral over ‘goederen en diensten’, ‘media’ en ‘werk’. Voor goederen en diensten sloegen de dossiers (196) vooral op huisvesting, financiële diensten, winkels en transport. In het geval van de media (244 dossiers) ging het vooral over berichten op Facebook en Twitter. Op het vlak van werk (194 dossiers) betrof het voornamelijk arbeidsrelaties, relaties met klanten, niet-aanwerving, ontslagen en werkorganisatie. Er waren ook 99 dossiers op grond van zogenaamde raciale kenmerken die verband hielden met politie en justitie.  

Offline en online geweld

Soms gaan racistische incidenten gepaard met slagen en verwondingen. In 2020 opende Unia opende  52 dossiers van die aard. Deze dossiers gingen onder meer over geweld gepleegd door politiemensen en (poging tot) doodslag.  

Unia communiceert deze cijfers naar aanleiding van 21 maart 2021, de Werelddag tegen Racisme. De populariteit van Facebook, Twitter en aanverwante media, die nog toenam tijdens de lockdownperiodes, gaat gepaard met een golf van berichten die blijk geven van veel gratuit racisme en vreemdelingenhaat. Het wordt dan ook steeds belangrijker om haatboodschappen op internet resoluut te bestrijden .   

Structureel karakter van discriminaties 

“Alle cijfers en voorbeelden van individuele situaties illustreren het structurele karakter van de raciale discriminatie die in onze samenleving voorkomt. Het gaat niet om voorbeelden die op zichzelf staan”, zegt Els Keytsman, directeur van Unia. “Heel wat onderzoek – bijvoorbeeld onze Diversiteitsbarometers werk, huisvesting en onderwijs, en de Socio-economische monitoring – geeft aan dat onze samenleving jaar na jaar, van generatie op generatie, ongelijkheden, etnostratificatie (*) en segregatie reproduceert; ook ‘gender’ en de sociaaleconomische positie spelen daarbij hun rol”.  

Bij veel middenveldorganisaties en burgers leeft de uitgesproken verwachting dat er nu eindelijk vooruitgang moet worden geboekt in de aanpak van racisme. Het ‘status quo’ handhaven is geen optie meer.

Nationaal actieplan

Op 30 juli 2021 zal het 40 jaar geleden zijn dat de Antiracismewet werd goedgekeurd. En het is 20 jaar geleden dat in het Zuid-Afrikaanse Durban een belangrijke wereldconferentie ter bestrijding van racisme en vreemdelingenhaat plaatsvond, waar ook België beloofde om werk te maken van het uitbannen van racisme. De ‘Black Lives Matter’ beweging, die zich recent vanuit de VS naar veel andere landen verspreidde, deed de bewustwording rond de impact van racisme op de samenleving toenemen.   

“Hoopgevend is dat de Belgische politiek eindelijk werk maakt van een nationaal actieplan ter bestrijding van racisme”, aldus Keytsman. Unia zal deelnemen aan de interministeriële conferentie ter bestrijding van racisme. “In het Brussels Gewest wordt gepraat over een regionaal antiracismeplan en zijn er plannen om ‘Assises de la lutte contre le racisme’ te organiseren. Zowel in de Kamer als in het Brussels Gewest, of nog in enkele steden, wordt ook nagedacht over het koloniale verleden”.   

Positief kantelmoment?

“Racisme blijft dus een hardnekkig probleem”, constateert Keytsman. “Al is er ook hoop. 2021 heeft alles om een positief kantelmoment te worden, tenminste als de politieke verantwoordelijken werk maken van hun engagement en straffe woorden omzetten in tastbare daden. De beste intenties hebben natuurlijk vooral waarde als ze ook worden omgezet in de praktijk. Dit vergt inspanningen van bewindslieden, lokale overheden, onderwijs, vakbonden, werkgevers, middenveld en andere spelers”.  

* Etnostratificatie: het fenomeen waarbij iemands herkomst bepaalt in welk segment van de arbeidsmarkt men terechtkomt.

Extra info

Unia draagt op verschillende manieren bij tot het aanpakken van racisme. We ondersteunen slachtoffers van racisme die bij ons melding kunnen doen. We werken hierrond ook samen met heel wat steden en gemeenten die initiatieven nemen. Unia geeft in bedrijven en organisaties vormingen over diversiteit en de bestrijding van discriminaties. Unia toetst ook af bij het brede maatschappelijke middenveld dat actief is in racismebestrijding, en heeft hiervoor een begeleidingscommissie Racisme in het leven geroepen.    

Concrete voorbeelden van wat Unia doet:  

• We organiseren een webinar om Vlaamse steden te helpen bij het omgaan met haatboodschappen en steunen lokale initiatieven, bijvoorbeeld in Verviers, Gent en Mechelen.   
• We werken mee aan acties om te sensibiliseren tegen racisme in de sport.
• We geven adviezen over het beoogde interfederale plan ter bestrijding van racisme.
• We trainen en informeren referentieambtenaren bij de politie om hen te steunen in de strijd tegen racisme in hun politiezone.